Του Σπύρου Εργολάβου Γεώργιος Καλούδης Ο Γεώργιος Καλούδης γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Σπούδασε στη Ζωσιμαία Σχολή και, στη συνέχει...
Του Σπύρου Εργολάβου
 |
| Γεώργιος Καλούδης |
Ο Γεώργιος Καλούδης γεννήθηκε στα Ιωάννινα. Σπούδασε στη Ζωσιμαία Σχολή και, στη συνέχεια, στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε ως καθηγητής και ως Γυμνασιάρχης στη Ζωσιμαία Σχολή επί πολλά έτη, καθώς επίσης και σε πολλά άλλα Σχολεία της πατρίδας µας, ένα εκ των οποίων ήταν το νεοσύστατο τότε Γυμνάσιο Λεωνιδίου.
Υπήρξε επίσης Πληρεξούσιος της πόλης των Ιωαννίνων στη Δ' Εθνοσυνέλευση του 1924 που ανακήρυξε τη Δημοκρατία και Βουλευτής του Κόμματος των Φιλελευθέρων κατά την τετραετία 1928-1932, µε αξιόλογη κοινοβουλευτική και πολιτική δράση.
Το Νοέμβριο του 1920 ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχασε, όπως είναι γνωστό, τις εκλογές. Το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, ο Γεώργιος Καλούδης - Γυμνασιάρχης της Ζωσιμαίας Σχολής τότε, μετατέθηκε στη Σιάτιστα. Είχε διαπράξει το "αδίκημα" να ανήκει στο Βενιζελικό κόμμα και να είναι θαυμαστής του Ελ. Βενιζέλου. Το 1924 ως εκλεγμένος πληρεξούσιος Ιωαννίνων έλαβε μέρος στη Δ΄ Εθνοσυνέλευση που κατάργησε τη βασιλεία και ανακήρυξε τη Δημοκρατία. Το 1925 μετατέθηκε στο Λεωνίδιο.
ΓΥΜΝΑΣΙΑΡΧΗΣ ΣΤΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟ (1925-1927)
 |
| Πράξη 11/22-12-1925,με την οποία ο Καλούδης αναλαμβάνει υπηρεσία στο Γυμνάσιο Λεωνιδίου. |
Την πολιτική αστάθεια που επικράτησε, μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας, το 1924, εκμεταλλεύτηκε ο στρατηγός Πάγκαλος και τον Ιούνιο του 1925 εγκαθίδρυσε τη δικτατορία στη χώρα μας. Μέσα στο κλίμα της αναταραχής και της σύγχυσης που επικράτησε, άρχισαν, όπως ήταν αναμενόμενο, και οι σχετικές διώξεις. Ένα χρόνο πιο πριν, το Μάιο του 1924, οι δημόσιοι υπάλληλοι είχαν δώσει όρκο πίστης στη Δημοκρατία. Στην ανακήρυξή της είχε συντελέσει και ο Γεώργιος Καλούδης, ως πληρεξούσιος στη Δ' Εθνοσυνέλευση του 1924. Και ο Καλούδης έπρεπε να πληρώσει. Με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας (Αριθ. 56227/1925) τοποθετήθηκε Γυμνασιάρχης στο νεοσύστατο Γυμνάσιο του Λεωνιδίου.
Το Λεωνίδιο ήταν, εκείνη την εποχή, μια μικρή κωμόπολη της ΝΑ Πελοποννήσου, πρωτεύουσα της επαρχίας Κυνουρίας, που είναι η ορεινότερη περιοχή της Αρκαδίας, και ειδικότερα της περιοχής Τσακωνιάς, με το ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα. Σήμερα το Λεωνίδιο είναι έδρα του ομώνυμου Δήμου. Η ιστορία αυτής της περιοχής ξεκινάει από τα αρχαία χρόνια, οπότε βρισκόταν σε άμεση εξάρτηση από τη Λακωνία. Το Λεωνίδιο αναφέρεται σε βυζαντινά χρυσόβουλα, όμως η ανάπτυξή του άρχισε από την επανάσταση του 1821, όταν κατέφυγαν σε αυτό οι κάτοικοι του Πραστού, κέντρου ως τότε της περιοχής που το έκαψαν οι στρατιώτες του Ιμπραήμ. Η ονομασία του σχετίζεται με το μάρτυρα της Κορίνθου Λεωνίδη, το μαρτύριο του οποίου είχε συγκινήσει ευρύτατα την περιοχή, κατά το ΙΓ' αιώνα. προς τιμή του χτίστηκε ο ναός του Αγίου Λεωνίδη και ο εγγύτερος προς το ναό οικισμός έλαβε το όνομα του τιμώμενου Αγίου. Στενό και ιδιόμορφο το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον πλούσιο όμως σε φυσικές ομορφιές, ποικιλίες και αντιθέσεις από αυτό το περιβάλλον είναι διαποτισμένο και το έργο του ποιητή Κώστα Ουράνη, Τσάκωνα στην καταγωγή και στην ψυχή. Το Λεωνίδιο έχει αγκαλιάσει την ψυχή του' τον ακολουθεί παντού και, σε στιγμές νοσταλγικές, του αφιερώνει τους στίχους:
"Λενίδι, όσο τα χρόνια μου περνάνε και γυρνάω
σ' αποζητώ σαν ήρεμο, καλόβολο λιμάνι".
 |
| Απόσπασμα της επιστολής του καθηγητή Αγ.Παρτσάλη προς τον Καλούδη(6-6-1929) |
"Και τώρα ας έλθωμεν και στα νέα του Λεωνιδίου. Ο υπαλληλικός κόσμος βρίσκεται στην κατάσταση που τον αφήσατε προσετέθησαν μόνον μερικοί νέοι, ως ο Δασάρχης, μετατεθείσης της έδρας του Δασαρχείου εκ Ναυπλίου∙ αντικαταστάτης του κ. Μητζαξή εκ Τριπόλεως, ο Ταμίας και ο αντικαταστάτης του κ. Παναγοπούλου εκ Καλύμνου, τοποθετηθείς εις το Ελληνικόν Σχολείον και συνεπώς υφιστάμενος του υποφαινομένου. Το προσκλητήριο και το κουτσομπολιό γίνεται ως συνήθως, στου Φραγκίσκου, σε τέτοιο όμως, τελευταία, βαθμό, ώστε αναγκάσαμε μερικές ψυχές να μην περνούν απ' εκεί, αλλ' από το γύρο για να αποφύγουν το κουτσομπόλεμά τους.
Στο Γυμνάσιο τέλειο ξεχαρβάλωμα πλέον, ο αντικαταστάτης σας προγκάρεται συχνά - πυκνά από τους μαθητάς και κάθε ένας κάμνει ό, τι του καπνίσει. Ο κουμπάρος μου παίζει ρόλο Υποδιευθυντού, όπου βλέπει όμως τα σκούρα πάει πάσσο. Είναι αλήθεια όμως ό, τι κάμνουν οι καθηγηταί, ο προϊστάμενος με μια γκάφα του το γκρεμίζει. Μαζί δεν τάχουμε και τόσο καλά με τον διάδοχό σας και ιδίως αφ' ης συνευρισκόμεθα εις το αυτό οίκημα, πάντως όμως δεν τον αφήνω σε χλωρό κλαρί, σαν πνεύμα αντιλογίας που με αποκαλεί...".
Χαρακτηριστική είναι η εικόνα της κοινωνίας του Λεωνιδίου, όπως προκύπτει από την παραπάνω επιστολή. Αυτή την κοινωνία ήρθε να υπηρετήσει ο Καλούδης και να εξυψώσει το νεοσύστατο Γυμνάσιο. Η ίδρυσή του ήταν "προαιώνιος πόθος των Λεωνιδιωτώv", όπως είχε τονίσει σε συνεδρίαση του Κοινοτικού συμβουλίου, το 1922, ο Κοινοτάρχης Λεωνιδίου, γιατρός και έπειτα βουλευτής Αριστόνης Τροχάνης. Και ο προαιώνιος αυτός πόθος πραγματοποιήθηκε το 1923. Με το βασιλικό διάταγμα 5050/21-1-1923, ιδρύθηκε το Γυμνάσιο Λεωνιδίου. Στο διάταγμα αυτό αναφέρεται:
 |
| Το Β.Δ.5050/21-1-1923 με το οποίο ιδρύεται Α' τάξη τετρατάξιου Γυμνασίου στο Λεωνίδιο. |
"Ιδρύεται Α' τάξις τετραταξίου γυμνασίου εν Λεωνιδίω, ήτις θα λειτουργήση από του τρέχοντος σχολικού έτους 1922-1923, υπό τον όρον όπως η Κοινότης Λεωνιδίου παράσχη κατάλληλον οίκημα διά το διδακτήριον και εφοδιάση αυτό διά των απαραιτήτων σχολικών επίπλων και εποπτικών μέσων. διδασκαλίας...".
Ήταν τότε το μοναδικό στην επαρχία Κυνουρίας, Πρώτος καθηγητής που ανέλαβε σ' αυτό υπηρεσία, το Σεπτέμβριο του 1923, ήταν ο Αθ, Παπαϊωάννου, με μετάθεση από το Γυμνάσιο Ναυπλίου, Ο ίδιος έκανε χρέη Γυμνασιάρχη, μέχρις ότου, το Δεκέμβριο του 1925, τοποθετήθηκε Γυμνασιάρχης, ο Γ. Καλούδης, ο οποίος ανέλαβε υπηρεσία στις 22 Δεκεμβρίου του 1925. Ανάμεσα στους Γυμνασιάρχες που υπηρέτησαν στο Λεωνίδιο, μετά τον Καλούδη, ήταν και ο Νικόλαος Τζούφης από την περιοχή των Ιωαννίνων.
 |
| Το παλαιό κτίριο στο οποίο στεγάστηκε το Γυμνάσιο Λεωνιδίου από το 1923 μέχρι το 1971. |
Το Γυμνάσιο στεγάστηκε σε ένα νεοκλασικό κτίριο, που χτίστηκε το 1865 και δωρήθηκε στην κοινότητα Λεωνιδίου, το 1920, από τον Αντώνιο Καλαντζή. Αρχικά το κτίριο αποτελούνταν από το ισόγειο και έναν όροφο. Καθώς όμως ο αριθμός των μαθητών αυξανόταν, κρίθηκε αναγκαία η προσθήκη ενός ακόμα ορόφου. Προς αυτή την κατεύθυνση έστρεψε την προσπάθειά του ο Γ. Καλούδης. Έτσι, στα 1926, με ενέργειες και χρηματοδότηση του «Παρά του εν Πειραιεί Συλλόγου ΤΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟΝ» το κτίριο ανακαινίστηκε και προστέθηκε σ' αυτό και δεύτερος όροφος, Το κτίριο αυτό χρησιμοποιήθηκε ως Γυμνάσιο μέχρι τα 1971, οπότε ανεγέρθηκε καινούριο κτίριο. Σήμερα χρησιμοποιείται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λεωνιδίου. Ο ίδιος Σύλλογος ενίσχυσε γενναιότατα το Γυμνάσιο και το βοήθησε να ορθοποδήσει στα πρώτα του βήματα: κατασκεύασε θρανία και πίνακες, λειτούργησε συσσίτια, φρόντισε για μισθούς καθηγητή απαραίτητου στο σχολείο, προμηθεύτηκε τα αναγκαία στο Γυμνάσιο όργανα Φυσικής και Χημείας από το Βερολίνο. Σημαντική, σε όλη αυτή την προσπάθεια, ήταν η συμβολή του Καλούδη.
Δεύτερο βασικό μέλημα του Καλούδη ήταν η οργάνωση του Σχολείου. Εδώ οι δυσκολίες δεν ήταν λίγες. Το Σχολείο είχε ιδρυθεί μόλις πριν δύο χρόνια. Προσωπικό που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του Σχολείου δεν υπήρχε. Η αστάθεια των πολιτικών πραγμάτων είχε τις επιπτώσεις της και στα εκπαιδευτικά πράγματα. Το Λεωνίδιο, με τα μέσα συγκοινωνίας που διέθετε εκείνη την εποχή, ήταν απομονωμένο από την υπόλοιπη χώρα και, όπως όλη η επαρχία, αρκετά οπισθοδρομικό. Οι μαθητές και οι μαθήτριες -ελάχιστες σε αριθμό- προέρχονταν από τη νότια Κυνουρία, από τα νησιά Ύδρα, Σπέτσες, από την επαρχία της Επιδαύρου και Λακωνίας. Η φτώχεια και η ανέχεια ήταν κοινό γνώρισμα των περισσότερων μαθητών και μάλιστα των χωριατόπαιδων. Για να μπορέσουν οι μαθητές να ανταποκριθούν σ' αυτές τις σκληρές συνθήκες και να συναγωνιστούν τους μαθητές των μεγάλων πόλεων, με τα φροντιστήρια και τις πλούσιες βιβλιοθήκες, έπρεπε να διαθέτουν θέληση για μάθηση, επιμέλεια και ψυχικό δυναμισμό. Και μαζί με όλα αυτά έπρεπε να έχουν τη συμπαράσταση των καθηγητών τους. Σ' αυτό ακριβώς το σημείο αποδείχτηκε ασυναγώνιστος ο Καλούδης.
 |
| Πράξη 11/6-12-1926 με την οποία μαθητές του Γυμνασίου Λεωνιδίου αποβάλλονται για ανάρμοστη συμπεριφορά. |
Γυμνασιάρχης με πλούσια εκπαιδευτική και διδακτική πείρα, άνθρωπος με πλατιά μόρφωση και πολιτική συνείδηση, έσκυψε, απ' την πρώτη στιγμή που βρέθηκε -κυνηγημένος- στο μακρινό Λεωνίδιο, στα προβλήματα του νεοσύστατου Γυμνασίου και της κοινωνίας της Κυνουρίας. Αντιμετώπισε τους μαθητές του με αγάπη και, όπου χρειαζόταν, με αυστηρότητα. Τα πρακτικά του καθηγητικού συλλόγου του Γυμνασίου του Λεωνιδίου -που είχε την καλοσύνη να μας θέσει υπόψη κατά την επίσκεψή μας στο Λεωνίδιο ο Αριστείδης Κορολόγος, διευθυντής του τοπικού αρχείου Λεωνιδίου- είναι αρκούντως αποκαλυπτικά. Δε δίσταζε να εισηγηθεί στον καθηγητικό σύλλογο αυστηρές τιμωρίες στους μαθητές του Γυμνασίου, και να αποβάλει αυτούς επί αρκετές ημέρες για "διαγωγή ανάρμοστη σε μαθητές" για "συμπεριφορά αυθάδη και ανευλάβεια προς καθηγητές". Όμως, με μεγάλη προθυμία, απευθυνόταν προς τη Σχολική Επιτροπή του Γυμνασίου και την παρακαλούσε "να συνδράμη την άπορον και χρηστήν και επιμελή μαθήτριαν της Γ' Τάξεως... παρέχουσα αυτή προς αγοράν βιβλίων και γραφικής ύλης" το αναγκαίο ποσόν.
Με τον ίδιο ζήλο ο Καλούδης ασχολήθηκε και με τα προβλήματα της γύρω περιοχής που είχαν, άλλωστε, επιπτώσεις και στη λειτουργία του Γυμνασίου. Ένα τέτοιο πρόβλημα είχε σχέση με την Τσακωνική διάλεκτο. Ήταν ο Καλούδης, απ' τα φοιτητικά του χρόνια βαθύς γνώστης των αρχαίων διαλέκτων και της εξέλιξής τους ανά τους αιώνες. 'Ήξερε πως η νεότερη Τσακωνική διάλεκτος που χρησιμοποιούνταν τον καιρό που ήταν Γυμνασιάρχης στο Λεωνίδιο, σ' εκείνη την περιοχή, δεν προερχόταν, όπως οι υπόλοιπες, από την Αττική διάλεκτο, αλλά από τη Λακωνική - Δωρική, της οποίας αποτελούσε συνεχή και αδιάκοπη εξέλιξη. Ήξερε επίσης, όπως αυτό αποδεικνύεται από σημειώσεις που υπάρχουν στο αρχείο του, ότι ο γνωστός Γερμανός νεοελληνιστής φιλόλογος, αρχαιολόγος και γλωσσολόγoς Μιχαήλ Δέφνερ, ασχολήθηκε με την περιοχή της Τσακωνίας στην επαρχία Κυνουρίας, μελέτησε τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων της και την Τσακωνική διάλεκτο και με βάση επιτόπια έρευνα για λογαριασμό της Ακαδημίας του Βερολίνου εξέδωκε το 1923 τη μελέτη του "Λεξικού της Τσακωνικής διαλέκτου".
 |
| Πράξη 9/31-10-1927 με την οποία ο Καλούδης παραδίδει το αρχείο του Γυμνασίου Λεωνιδίου,μετατεθείς στην Άρτα. |
Δε συμπλήρωσε δυο χρόνια παραμονής του στο Λεωνίδιο ο Καλούδης. Στις 22-12- 1925 ανέλαβε υπηρεσία, στις 31-10-1927 παρέδωκε την υπηρεσία στον νέο Γυμνασιάρχη Λεωνιδίου Γρ. Γρηγορόπουλο «μετατεθείς εις Άρταν». Στην Άρτα, βέβαια, δεν υπηρέτησε. στις αρχές του 1928 τον βρίσκουμε Γυμνασιάρχη στο Ναύπλιο.
Κατά το σύντομο διάστημα της παραμονής του στο Λεωνίδιο ο Καλούδης με τη δράση του μέσα και έξω από το Σχολείο, με το ενδιαφέρον που έδειξε για τους μαθητές του και για τους κατοίκους της περιοχής, με τη συνεργασία που είχε με τον «εν Πειραιεί Σύλλογον το Λεωνίδιον», έθεσε τις βάσεις, ώστε το Γυμνάσιο να καταστεί «κέντρο πνευματικό και εκπολιτιστικό για το οπισθοδρομημένο τότε Λεωνίδιο» και να δημιουργήσει λαμπρή παράδοση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Γιάννης Κορολόγος, μαθητής στο Γυμνάσιο Λεωνιδίου, και εκπαιδευτικός ο ίδιος, θα αποτυπώσει τις αξέχαστες νοσταλγικές του αναμνήσεις, με τούτες τις χαρακτηριστικές φράσεις:
 |
| Μαθητές και μαθήτριες του Γυμνασίου Λεωνιδίου με εθνικές ενδυμασίες. |
"Όνειρα και φιλοδοξίες τόσων παιδιών πήραν σάρκα και οστά σ' αυτό το Γυμνάσιο. Φιλόπονοι οι καθηγητές, έδιναν όλον τον εαυτό τους για να μας εφοδιάσουν με τις απαραίτητες γνώσεις σε μια εποχή γεμάτη στερήσεις και αγωνία. Βρίσκομαι μπροστά σ' ένα πνευματικό φάρο που το φως του, το φως των γνώσεων, έδινε σωστή κατεύθυνση σε εφήβους καραβοκύρηδες και τους οδηγούσε στο απάνεμο λιμάνι του προορισμού τους".
Στο στήσιμο αυτού του πνευματικού φάρου, και μάλιστα στα θεμέλιά του, συνέβαλε και ο Καλούδης.
Από την έκδοση του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων:
"Γεώργιος Καλούδης, ο Γυμνασιάρχης της Απελευθέρωσης, ο Πολιτικός, ο Πνευματικός άνθρωπος"
Ιωάννινα 2004.
.jpg)
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ