Του Στρατή Κουνιά . Το πολιτικό μνημόσυνο έγινε την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014 στην Ηλιούπολη Αττικής, για τον σύζυγο της Αθηνάς τον ...
Του Στρατή Κουνιά.
Το πολιτικό μνημόσυνο έγινε την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014 στην Ηλιούπολη Αττικής, για τον σύζυγο της Αθηνάς τον Γιάννη Λάτση, τον πεθερό της Νίκο Λάτση και τον πατέρα της Δημήτριο (Μήτσο) Κοττή. Η Αθηνά Λάτση στις 10/5/1948, όταν ήταν 14 ετών, δικάστηκε από το στρατοδικείο Τρίπολης σε ισόβια δεσμά.
Νίκος Λάτσης 1909-1949
Ο Νίκος Λάτσης, με το ψευδώνυμο «Καλόγερος», πεθερός της Αθηνάς, καταγόταν από τον Άγιο Βασίλη Κυνουρίας, γεννήθηκε στο Αστέρι Λακωνίας και σπούδασε νομικά, πήρε το πτυχίο το 1938. Από τα φοιτητικά του χρόνια πέρασε στο σοσιαλιστικό κίνημα, έγινε μέλος του ΚΚΕ, δικηγόρησε στους Μολάους. Παντρεύτηκε το 1930 την Παναγιώτα (Πότα) Καλογράκου από το Έλος, έκαναν τρία παιδιά, το Γιάννη (1933), τον Θανάση (1938) και τον Παναγιώτη (1940) Ο Γιάννης που πέθανε το 2013 ήταν σύζυγος της Αθηνάς.
Το 1940 στον Ελληνο-Ιταλικό πόλεμο επιστρατεύτηκε, έγινε επιλοχίας και παρασημοφορήθηκε για ανδραγαθία. Όταν επέστρεψε από το μέτωπο δικηγόρησε για λίγο στους Μολάους και αναγκάστηκε να βγει στην παρανομία διότι τον καταδίωκαν οι Ιταλοί που του έκαψαν το σπίτι, κρυβόταν εκεί κοντά. Η οικογένειά του έμενε στα Νιάτα σε σπίτια γνωστών.
Επειδή οι Ιταλοί βρίσκονταν στις κωμοπόλεις, στα χωριά υπήρχε ελεύθερο πεδίο δράσης, ο Ν. Λάτσης ήλθε στον Άγιο Βασίλη, όπου μαζί με το γιατρό Νίκο Μάστορη που καταγόταν επίσης από τον Άγιο Βασίλη και τον Κώστα Απαλοδήμα από τον Κοσμά, οργάνωσαν το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ της περιοχής. Ο Ν. Μάστορης πήρε το πτυχίο του το 1936 και είχε καθηγητή τον Πέτρο Κόκκαλη.
Ο Νίκος Λάτσης ήταν μετρίου αναστήματος, μετριοπαθής, ήρεμος, διέθετε ευφράδεια και γοητεία στην έκφραση. Ήταν από τους λίγους που προέβλεψε από ενωρίς την έκβαση του αγώνα. Από το τέλος του 1948 έλεγε το παιχνίδι το χάσαμε, παρέμεινε όμως στο Δ.Σ. μέχρι το τέλος. Ήταν πολιτικός καθοδηγητής του 8ου συντάγματος του ΕΛΑΣ και καπετάνιος του αρχηγείου του Πάρνωνα στο Δ.Σ.
Το Μάη του 1944 ο ΕΛΑΣ συνέλαβε στο Λεωνίδιο 10 έγκριτα άτομα διότι ο ΕΛΑΣ είχε πληροφορίες ότι προσπαθούσαν να δημιουργήσουν παράρτημα των Ταγμάτων Ασφαλείας, τους μετέφεραν στο μοναστήρι της Έλωνας, που ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης, η δίκη έγινε το Σεπτέμβρη 1944 στο Παλιοχώρι. Πρόεδρος του ανταρτοδικείου ήταν ο συνταγματάρχης του ΕΛΑΣ Σπύρος Τσικλητήρας, ο Ν. Λάτσης ήταν μέλος του και επιχειρηματολόγησε να μην δικαστούν οι κατηγορούμενοι αυστηρά.
Έλεγε αν δικαστούν αυστηρά δεν θα έχουμε τσιγάρα και τρόφιμα από Λεωνίδιο. Η ποινή ήταν να πάνε εξορία οι κατηγορούμενοι για 2 μήνες σε γειτονικά χωριά.
Μετά τη Βάρκιζα είχε λάβει τα μέτρα του, δεν παρέδωσε τον οπλισμό του και ούτε πιάστηκε αιχμάλωτος, ήταν από τους πρώτους που εντάχθηκαν στο Δ.Σ.
Η Κυνουρία ήταν υπό ιταλική διοίκηση στη διάρκεια της κατοχής, μετά την παράδοση της Ιταλίας στις 9 Σεπτέμβρη 1943 οι Γερμανοί έκαναν τρεις επιδρομές στην περιοχή μας: Η πρώτη ήταν στο τέλος του Γενάρη 1944, που έκαψαν 500 από τα 504 σπίτια του Κοσμά. Η δεύτερη ήταν το Πάσχα 1944, με τους Γερμανούς ήταν και αρκετοί ταγματασφαλίτες, μεταξύ των οποίων ήταν και ο αντιστράτηγος Παναγιώτης Δεμέστιχας, από την επαρχία Γυθείου, διοικητής του Β σώματος στρατού το 1940. Το 1945 δικάσθηκε ως δοσίλογος σε 15 χρόνια φυλακή, πέθανε το 1960.
Την περίοδο αυτή ήταν στο Λεωνίδιο και η Παναγιώτα σύζυγος του Νίκου Λάτση με τα δύο μικρότερα παιδιά της. Για να αποφύγει τη σύλληψη ο Παναγιώτης Γκιουζέλης (Μπατατάμ) είχε κατεβάσει κρυφά σε μια στέρνα ένα τρίποδο με στρώμα, την κατέβασαν στη στέρνα και της πήγαιναν φαγητό για 3 ημέρες. Τα δύο παιδιά της φιλοξενούνταν στο σπίτι του Α. Κατσίγκρη.Oι ταγματασφαλίτες πληροφορήθηκαν από ρουφιάνους ότι τα παιδιά του Λάτση ήταν στο Λεωνίδιο αλλά αυτοί ενδιαφέρονταν για το Λάτση και τη γυναίκα του και δεν πείραξαν τα παιδιά.
Στην τρίτη επιδρομή των Γερμανών που έγινε 15 Ιουνίου-10 Ιουλίου 1944 και μετείχαν 12.000 Γερμανοί, στο πέρασμά τους από τον Άγιο Πέτρο μέχρι το Λεωνίδιο εκτέλεσαν πάνω από 250 άτομα. Συνέλαβαν την Παναγιώτα, σύζυγο του Ν. Λάτση μεταξύ Πραστού και Άγιου Βασίλη και την πήγαν στη Σπάρτη, είχε μαζί της τα δύο μικρότερα παιδιά της.
Στη Σπάρτη την εκτέλεσαν στις 4 Αυγούστου 1944 και ένας ταγματασφαλίτης φρουρός της αυτομόλησε, επήγε στον ΕΛΑΣ και παρέδωσε τα 2 παιδιά στον πατέρα τους. Ο Θανάσης αρρώστησε, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο Αθηνών όπου και πέθανε.
Μετά τη μάχη του ΕΛΑΣ με τους ταγματασφαλίτες, στο Μυστρά στις 10 Οκτώβρη 1944, ο Ν. Λάτσης συνάντησε, ως κρατούμενο του ΕΛΑΣ, το δολοφόνο της γυναίκας του. Δεν τον πείραξε πιστεύοντας ότι θα δικαστεί από την ελληνική κυβέρνηση που θα σχηματιστεί με την απελευθέρωση.
Μήτσος Κοττής (1909-1949)
Στις 20 του Γενάρη 1949 έγινε προσπάθεια, χωρίς επιτυχία, κατάληψης της φρουράς Λεωνιδίου από 4 τάγματα του Δ.Σ. με διοικητή τον αντισυνταγματάρχη του 55ης ταξιαρχίας Θόδωρο Πρεκεζέ.
Οι αντάρτες υποχώρησαν το πρωί 21 Γενάρη και το τάγμα με διοικητή τον ταγματάρχη του Δ.Σ. Αλέκο Τσουκόπουλο στρατοπέδευσε το βράδυ στον Άγιο Βασίλη Δόθηκαν εντολές για φυλάκια και βάρδιες γύρω από το χωριό.
Δύο τάγματα των ΛΟΚ που βρίσκονταν κοντά στη Βαμβακού πήραν εντολή να πάνε στον Άγιο Βασίλη. Ξημερώνοντας 22 του Γενάρη οι λοκατζήδες είχαν κυκλώσει τον Άγιο Βασίλη χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, η νυχτερινή βάρδια των ανταρτών δεν πήγε στη θέση της, τους πήρε ο ύπνος, ήταν εξαντλημένοι.
Όταν η πρωινή βάρδια των ανταρτών πήγαινε στη θέση της άρχισε η μάχη. Οι αντάρτες κοιμόντουσαν και αιφνιδιάστηκαν. Επικράτησε πανικός. Βγήκαν από τα σπίτια, σε μισή ώρα είχαν σκοτωθεί πάνω από 70 αντάρτες, ανάμεσά τους και ο πατέρας της Αθηνάς Μήτσος Κοττής επίτροπος της 55ης ταξιαρχίας του Δ.Σ. Ο ταγματάρχης Αλέκος Τσουκόπουλος κατάφερε να διαφύγει. Σε λίγες μέρες έγινε ανταρτοδικείο και ο Α. Τσουκόπουλος ανέλαβε όλες τις ευθύνες και δικάστηκε σε θάνατο. Αρκετοί αντάρτες αντέδρασαν για την απόφαση, τελικά ο Α. Τσουκόπουλος εκτελέστηκε.
Για τον Δ. Κοττή αναφέρεται σε βιβλίο του και ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας όταν υπηρετούσε στο Γύθειο. Στη φυλακή είχαν πάνω από 70 αντάρτες σε ένα χώρο που χωρούσε το πολύ 30 άτομα. Οι αντάρτες ήταν πειθαρχημένοι και ενεργούσαν συλλογικά. Ο Π. Δελαπόρτας διαπίστωσε ότι καθοδηγητής των ανταρτών ήταν ο Δ. Κοττής. Οι κάτοικοι κατάλαβαν ότι ο εισαγγελέας ήταν συμπαθών προς τους αντάρτες και όταν πήγαινε στο γραφείο του κάποιος μονολογούσε και έλεγε "κουμούνια θα πεθάνετε" για να τον ακούσει ο εισαγγελέας.
Ο Μήτσος Κοττής έδινε συμβουλή στους αντάρτες, στις μάχες πρέπει να προέχει η τέχνη και η σύνεση και ύστερα να έρχεται η παλικαριά.
Γιάννης Λάτσης (1933-2013).
Ο Γιάννης, μεγαλύτερος γιος του Ν. Λάτση και μετέπειτα σύζυγος της Αθηνάς, από 14 ετών ήταν στο Δ.Σ. Ο Γιάννης Λάτσης, ο Θ. Πρεκεζές (1918-1949), που ήταν ημιπαράλυτος από τραύμα, η αρραβωνιαστικιά του Πίπίτσα Παπαμιχαήλ,ο πατέρας του Γιώργος Πρεκεζές, ο γιατρός Νίκος Μάστορης και η Ελένη Παπαφάγου από τηυ Σκάλα είχαν καταφύγει σε ένα κρησφύγετο στο Μαλεβό.
Η Χωροφυλακή τους εντόπισε στις 24 Ιουνίου 1949, ο Γιάννης και η Ελένη είχαν φύγει από το κρησφύγετο το προηγούμενο βράδυ. Οι χωροφύλακες και οι συνοδοί τους εκτέλεσαν τον Θ. Πρεκεζέ, του έκοψαν το κεφάλι, το έδωσαν του πατέρα του, το μετέφεραν στο χωριό του την Αράχωβα (Καρυές) και το έθεσαν σε δημόσια θέα. Η Πιπίτσα Παπαμιχαήλ καταδικάστηκε σε θάνατο από το στρατοδικείο Τρίπολης και εκτελέστηκε. Ο Ν. Μάστορης τραυματίστηκε και στη μεταφορά τον εκτέλεσαν. Για το Γιάννη δεν είχαν οι τότε αρχές στοιχεία και δεν πήγε φυλακή ή εξορία.
Το τέλος της ηγεσίας
Τον Αύγουστο του 1949 υπηρετούσαν στον Άγιο Βασίλη 50 περίπου στρατιώτες του κυβερνητικού στρατού, το υπόλοιπο τάγμα υπηρετούσε στον Κοσμά. Στο Παλιοχώρι υπηρετούσαν χωροφύλακες.
Ο Γιάννης Κισκίνης υπηρετούσε τη θητεία του στον Άγιο Βασίλη ως βοηθός γιατρού διότι ήταν φοιτητής της οδοντιατρικής. Γιατρός του τάγματος ήταν ο Νίκος Σταθακόπουλος, ο οποίος είχε κάνει εξορία στην Ικαρία και υπηρέτησε μέρος της θητείας του στη Μακρόνησο, ο ταγματάρχης διοικητής δεν του είχε εμπιστοσύνη.
Στις 6 Αυγούστου ο διοικητής πήρε σήμα από το Α2 της Τρίπολης ότι στο χώρο μεταξύ Παλιοχώρι και Πλατανάκι κρύβονταν αντάρτες. Από τον Άγιο Βασίλη πήγε μια διμοιρία και εντόπισαν δύο αντάρτες τους οποίους σκότωσαν, ήταν τα στελέχη του Δ.Σ. Βαγγέλης Ρογκάκος και Γιάννης Φούρκας.
Τους έκοψαν τα κεφάλια και τα έφεραν στις 10-11 το πρωί στην πλατεία του χωριού, οι Ρογκάκος και Φούρκας ήταν επικηρυγμένοι με 30-50 εκ. δραχμές. Τα χρήματα της επικήρυξης πήρε με μικρές επιφυλάξεις, ο Περικλής Οικονομίδης, από τον Άγιο Βασίλη που ήταν το 1943-1944 στον ΕΛΑΣ και το 1947-1949 είχε οργανώσει ομάδα εναντίον του Δ.Σ. και έδινε πληροφορίες στο στρατό.
Ο διοικητής ενημέρωσε το Α2 Τρίπολης και του απάντησαν ότι εκεί κρύβεται και ο Νίκος Λάτσης, ήταν και αυτός επικηρυγμένος. Συνέχισαν τις έρευνες το απόγευμα και εντόπισαν έναν αντάρτη τον οποίο τραυμάτισαν στο μηρό, τους είπε παραδίνομαι είμαι ο Νίκος Λάτσης.
Ήλθε αγγελιαφόρος και ενημέρωσε τον διοικητή ο οποίος με τον Γιάννη Κισκίνη, ως βοηθό γιατρού, πήγε στο μέρος που τον συνέλαβαν και έφεραν με μουλάρι τον Νίκο Λάτση στον Άγιο Βασίλη.
Κράτησε ο στρατός τον Ν. Λάτση δύο ημέρες στο χωριό, περιποιήθηκαν το τραύμα του και η αιμορραγία είχε σταματήσει.
Το Α2 από Τρίπολη έστειλε σήμα να προσέχουν το Λάτση και τον πρόσεχε ο διοικητής και το Α2. Του έδωσαν στρατιωτικά ρούχα και έκαψαν αυτά που φορούσε. Την πρώτη νύχτα ο Λάτσης ξύπνησε, είπε ότι είναι νηστικός και ζήτησε να φάει αυγά. Την Τρίτη μέρα έβαλαν τον Λάτση σε μουλάρι για να τον πάνε στη Σπάρτη. Τον συνόδευσε μέχρι τον Κοσμά ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Αλεξόπουλος (ήταν δάσκαλος), που ήταν και υπεύθυνος του Α2, μαζί συνόδευαν το Λάτση και 10 στρατιώτες.
Στον Κοσμά υπεύθυνος του Α2 ήταν ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Παπαδημητρακόπουλος (δικηγόρος) που παρέλαβε τον Λάτση. Κατεβαίνοντας από τον Κοσμά προς το Γεράκι δολοφόνησαν το Λάτση παραβαίνοντας τις εντολές του Α2.
Δεν είναι γνωστό αν οι δύο έφεδροι ανθυπολοχαγοί λογοδότησαν για τη δολοφονία του Ν. Λάτση και αν τιμωρήθηκαν, και οι δύο ήταν φανατικοί εναντίον του Δημοκρατικού Στρατού.
Στρατής Κουνιάς
(Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών)
Σημείωση. Η εκδήλωση έγινε στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, η αίθουσα 300 και πλέον θέσεων είχε γεμίσει, υπήρχαν και όρθιοι. Ήταν παρούσες οι δύο αδελφές του Βαγγέλη Ρογκάκου και η αδελφή του Μήτσου Κοττή.
Η εκδήλωση οργανώθηκε από την Αθηνά Λάτση και τους συνεργάτες της. Νεολαίοι της ΚΝΕ απάγγειλαν ποιήματα και μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ αναφέρθηκε στην προσφορά του Γιάννη Λάτση.
Η εκδήλωση τέλειωσε με ζωντανή μουσική και τραγούδια, επίσης στο τέλος προσφέρθηκαν αναψυκτικά και εδέσματα.
.jpg)
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ